فَالنّاسُ عَلى اَرْبَعَةِ اَصْناف:
مِنْهُمْ مَنْ لایَمْنَعُهُ الْفَسادَ فِى الاْرْضِ اِلاّ مَهانَةُ نَفْسِهِ، وَ کَلالَةُ حَدِّهِ، وَ نَضیضُ وَفْرِهِ
وَ مِنْهُمُ الْمُصْلِتُ لِسَیْفِهِ، وَالْمُعْلِنُ بِشَرِّهِ، وَالْمُجْلِبُ بِخَیْلِهِ، وَ رَجِلِهِ، قَدْ اَشْرَطَ نَفْسَهُ، وَ اَوْبَقَ دینَهُ لِحُطام یَنْتَهِزُهُ،اَوْ مِقْنَب یَقُودُهُ، اَوْ مِنْبَر یَفْرَعُهُ. وَ لَبِئْسَ الْمَتْجَرُ اَنْ تَرَى الدُّنْیالِنَفْسِکَ ثَمَناً، وَ مِمّا لَکَ عِنْدَاللّهِ عِوَضاً!
مردم بر چهار دسته اند:
گروهى از آنان مانعى از فساد در زمین ندارند مگر پستى نفس، و کندى. اسـلحه، و کمـى مـال.
گروه دیگر اسلحه برکشیده، شر خود را آشکار کرده، سواره و پیاده دنبال خود راه انداخته، خود را براى فساد آماده نموده، دین خود را تباه کند براى اندکى از مال دنیا که به غارت برد،یا سوارانى که به دنبالش بیفتند، و یا مسندى که بر آن نشیند. چه تجارت بدى است که دنیا راارزش خود دانى، و آن را عوض آنچه نزد خدا براى تو مهیاست قرار دهى!
در ادامه ی خطبه حضرت علیه السلام مردم زمان خود را به 5 گروه تقسیم میکنند، 4 گروه اول دنیا طلبان هستند و گروه پنجم دینداران واقعی. البته این تقسیم بندی در هر دوره و زمانی میتواند مصداق داشته باشد و فقط مربوط به عصر و زمان حضرت علیه السلام نیست.در این بخش به بررسی ویژگیهای دو گروه اول میپردازیم.
در آغاز حضرت ویژگیهای گروه اول را بیان میفرمایند:( مِنْهُمْ مَنْ لایَمْنَعُهُ الْفَسادَ فِى الاْرْضِ اِلاّ مَهانَةُ نَفْسِهِ، وَ کَلالَةُ حَدِّهِ، وَ نَضیضُ وَفْرِهِ، گروهى از آنان مانعى از فساد در زمین ندارند مگر پستى نفس، و کندى. اسـلحه، و کمـى مـال)
این افراد شناگران ماهری در جهت فساد هستند البته در صورتی که آب پیدا کنند. مانع این افراد نداشتن امکانات و وسایل و یا ناتوانی مالی و روحی هست و گرنه درونشان شر و فساد موج میزند و مترصد فرصت هستند تا آنچه در درون پنهان کرده اند آشکار کنند!
ظاهر آرام این افراد نباید دیگران را فریب دهد. اینها باید تحت نظر باشند که نکند امکاناتی برایشان فراهم شود و منشاء فساد در جامعه شوند.
و اما گروه دوم :
وَ مِنْهُمُ الْمُصْلِتُ لِسَیْفِهِ، وَالْمُعْلِنُ بِشَرِّهِ، وَالْمُجْلِبُ بِخَیْلِهِ، وَ رَجِلِهِ، قَدْ اَشْرَطَ نَفْسَهُ، وَ اَوْبَقَ دینَهُ لِحُطام یَنْتَهِزُهُ،اَوْ مِقْنَب یَقُودُهُ، اَوْ مِنْبَر یَفْرَعُهُ. وَ لَبِئْسَ الْمَتْجَرُ اَنْ تَرَى الدُّنْیالِنَفْسِکَ ثَمَناً، وَ مِمّا لَکَ عِنْدَاللّهِ عِوَضاً!، گروه دیگر اسلحه برکشیده، شر خود را آشکار کرده، سواره و پیاده دنبال خود راه انداخته، خود را براى فساد آماده نموده، دین خود را تباه کند براى اندکى از مال دنیا که به غارت برد،یا سوارانى که به دنبالش بیفتند، و یا مسندى که بر آن نشیند. چه تجارت بدى است که دنیا راارزش خود دانى، و آن را عوض آنچه نزد خدا براى تو مهیاست قرار دهى!)
(وَ مِنْهُمُ الْمُصْلِتُ لِسَیْفِهِ، وَالْمُعْلِنُ بِشَرِّهِ، وَالْمُجْلِبُ بِخَیْلِهِ، وَ رَجِلِهِ، قَدْ اَشْرَطَ نَفْسَهُ، وَ اَوْبَقَ دینَهُ ، گروه دیگر اسلحه برکشیده، شر خود را آشکار کرده، سواره و پیاده دنبال خود راه انداخته، خود را براى فساد آماده نموده، دین خود را تباه کند) گروه دوم آشکارا به فساد روی زمین میپردارند و گردن کشی و طغیانگری میکنند.
(لِحُطام یَنْتَهِزُهُ،اَوْ مِقْنَب یَقُودُهُ، اَوْ مِنْبَر یَفْرَعُهُ، براى اندکى از مال دنیا که به غارت برد،یا سوارانى که به دنبالش بیفتند، و یا مسندى که بر آن نشیند ) حضرت هدف این افراد از طغیانگری و اشاعه فساد را بدست آوردن مال و ثروت، مقام ، قدرت و ریاست میدانند.
امام علیه السلام در چند جمله ی کوتاه و جامع هم به اعمال ظاهر این افراد اشاره میفرمایند، هم فساد درون و اهداف پست این افراد.
نمونه ی بارز این افراد در زمان حضرت علیه السلام جنگ افروزان جمل و صفین هستند و در زمانهای دیگر نیز افرادی که برای رسیدن به مال و مقام دنیوی هیچ قانونی را به رسمیت نمیشناسند، و به ندای وجدان گوش فرا نمیدهند، و تسلیم فرمان عقل نیز نیستند.این افراد دین و ایمان خود را به بهای ناچیز دنیا میفروشند و چه خسرانی خواهند کرد.
(وَ لَبِئْسَ الْمَتْجَرُ اَنْ تَرَى الدُّنْیالِنَفْسِکَ ثَمَناً، وَ مِمّا لَکَ عِنْدَاللّهِ عِوَضاً !، چه تجارت بدى است که دنیا راارزش خود دانى، و آن را عوض آنچه نزد خدا براى تو مهیاست قرار دهى!) چنین افرادی باور ندارند که سرمایه های وجودیشان چقدر گرانبهاست که اگر به چیزی غیر از رضای خداوند متعال و بهشت بفروشند زیان کرده اند، در نتیجه دین و ایمان خود را به متاع دنیا میفروشند.
پایان دفتر دوم
